Yazılımcılar için harika bir teknoloji olan AJAX teknolojisi, özellikle web programlamada kullanılan önemli bir sistem sunuyor. Peki AJAX nedir?
İnternet, 20. yüzyılın ortalarından bu yana gelişen ve 90’lı yıllarda kamuya açılan bir teknoloji olmakta. 21. yüzyıl ile birlikte önemini daha da arttıran internet, artık pek çok şeye de olanak sağlıyor. Örneğin internet ilk çıktığında araştırma amaçlı kullanılırken günümüzü incelediğimizde internetin araştırmanın yanı sıra bilgi paylaşımı için de kullanılabildiği görülüyor. Web 2.0 döneminin en önemli buluşlarından birisi olan AJAX, pek çok sitede kullanılan bir özellik. Peki web programcıları neden AJAX’a bayılıyor? Gelin detaylıca inceleyelim.
AJAX Teknolojisi Nedir? Nasıl Kullanılır?
AJAX, “Asynchronous JavaScript and XML” yani “Asenkron JavaScript ve XML” anlamına gelen bir terim. Adından da anlaşılacağı üzere asenkron bir şekilde JavaScript ve XML çalıştırma görevini üstleniyor. Bu sistem ile beraber web sayfasını yenilemeden pek çok işlem yapılabiliyor. Bunu bir örnekle açıklayalım. Örneğin bir web sayfasında form olsun. Eğer form doldurulduktan sonra gönderilirse web sayfası, kendini yenilemiş olur. Eğer işlem AJAX ile yapılırsa aynı sayfa üzerinde formu gönderip sayfayı değiştirmek mümkün hale geliyor. Özetle AJAX, aynı sayfa üzerinde etkileşim yeteneğini arttırıyor.
Bir başka örnekle konuyu daha da pekiştirmek istiyoruz. Bu sefer bir sohbet sisteminden örnek verelim. Bir kullanıcı, sohbete mesaj girdiğinde ve onu gönderdiğinde sayfa yenilenmez, sohbet kutusu güncellenir. İşte bu olayın yapılabilmesi için yöntemlerden birisi AJAX olarak karşımıza çıkıyor.
AJAX teknolojisi kullanmak için web programlama yeteneği, JavaScript bilgisi ve AJAX kütüphanesini bilmek yeterli oluyor. Web sayfası kodlarken kullanılan bu sistem PHP veya ASP olmasa dahi HTML ve JS ile birlikte de çalışabilecek yapıda. Gerekli olan şey JavaScript kodunu tetikleyecek bir olay ve güzelce kodlanmış bir sistem. Özetle AJAX, JS üzerinde çalışan bir yapı.
AJAX’ın Özellikleri ve Faydaları
AJAX, üç farklı özellik ile bizlerin karşısına çıkıyor. Bu özelliklerden birisi veriyi sunucuya gönderme. Bir kullanıcı, AJAX ile beraber GET veya POST metodunu kullanarak belirli verileri istenen sayfaya yönlendirebilir. Yönlendirilen bu veriler o sayfada işlenerek geri dönüş verir. Geri dönüşün nasıl yapılacağı web geliştiricisinin uygulayacağı sisteme bağlı. Örneğin HTML kodu veya düz bir metin ile geri dönüş yapılabilir.
Geri dönüş yapıldıktan sonra gelen veri JS ile işlenir ve web sayfası güncellenir. Bu kısmın nasıl olacağı kodlanan projeye göre değişiklik gösterir. Örneğin sohbet sistemi kodlanıyor ise sohbet kutusundaki mesajlar gelen verilerle eşitlenerek güncellenir. Yorum kısmına yorum atıldıysa geri dönüş sağlandıktan sonra yorum kutusu güncellenir.
İnsanların AJAX teknolojisi ile beraber bilmesi gerektiği bir diğer özellik, web sayfasının yenilenme olayının ortadan kalkması. Normalde bu tarz durumlarda yani GET veya POST ile veri gönderildiğinde sayfa yenilenir. AJAX sayesinde sayfa yenilenmeden daha hızlı bir şekilde işlem yapılabiliyor.
AJAX Tarihi
Web programlama tarihinde önemli bir yere sahip olan AJAX, 1999 yılının Mart ayında hayatımıza girmiş oldu. JavaScript üzerinde kodlanan bu dil, Web 2.0 ile birlikte daha büyük bir öneme kavuştu. Çünkü önceden internet, araştırma amaçlı kullanılıyordu. Bir süre sonra internet sitesi sahiplerinin kullanıcılardan veri alma ihtiyacı doğmaya başladı. Bu şekilde formlar ortaya çıktı. AJAX ise web sayfasının yenilenmeden daha hızlı bir şekilde etkileşim sağlanması için geliştirilen bir sistem oldu.
